TURİZM SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ VE 2030 PROJEKSİYONU
Turizmde Dünyanın ilk 10 ülkesi içinde yer alan ülkemiz, Cumhuriyetimizin 100 yılı için hedefini ilk 5 ülke arasında yer almak olarak belirlemiştir.
Ülkemiz turizmde 1980’li yıllardan itibaren önemli atılımlar yapmış. Turizm Teşvik Kanunu ile öncelikli sektörler arasına girmiştir. Daha sonraki yıllarda yatak sayısının artması, destinasyon sayısının artması, alternatif turizm fırsatlarının değerlendirilmesi ve Dünya standartlarının üzerinde yapılan yatırımları ile büyümesini sürdürmüştür.
Turizm Sektörümüz son 6 yılda yıllık ortalama %13 büyümüştür. Yeni sektörel kurumlar ve destekleyici strateji ve donanımlarla Turizmimizi orta vadede hem ülke düzeyine, hem 12 aya yaymak, hem de iç ve dış turizmi Cumhuriyetimizin 100 yılı hedeflerinin çok üzerine çıkarmak mümkün görünmektedir. Türkiye (uçakla) 5 saat yarıçapında 2 milyar nüfusa hitap ediyor. Her yıl ortalama % 6 büyüme ile 2030 yılında 90 milyon turist, 80 milyar $ gelir, %8 büyüme ile 140 Milyon turist, 120 Milyar $ gelir hedefi için sektörde topyekun seferberlikle yeni bir atılım yapılabileceği kabul edilmektedir. Aşağıdaki tabloda 2030 yılına kadar tahmini turizm gelirimiz yıllar itibari ile görülmektedir.
YILLAR İTİBARİ İLE TAHMİNİ TURİZM GELİRİ (2008 – 2030) | ||||||
(Bin $) | ||||||
Yıl | %6 Artış Olması Durumunda | %8 Artış Olması Durumunda | Yıl | %6 Artış Olması Durumunda | %8 Artış Olması Durumunda | |
2008 | 26.000 | 26000 | 2020 | 52.317 | 65.472 | |
2009 | 27.560 | 28.080 | 2021 | 55.456 | 70.710 | |
2010 | 29.214 | 30.326 | 2022 | 58.783 | 76.367 | |
2011 | 30.966 | 32.753 | 2023 | 62.310 | 82.476 | |
2012 | 32.824 | 35.373 | 2024 | 66.049 | 89.074 | |
2013 | 34.794 | 38.203 | 2025 | 70.012 | 96.200 | |
2014 | 36.881 | 41.259 | 2026 | 74.213 | 103.896 | |
2015 | 39.094 | 44.559 | 2027 | 78.665 | 112.208 | |
2016 | 41.440 | 48.124 | 2028 | 83.385 | 121.184 | |
2017 | 43.926 | 51.974 | 2029 | 88.388 | 130.879 | |
2018 | 46.562 | 56.132 | 2030 | 93.692 | 141.349 | |
2019 | 49.356 | 60.623 |
- TÜRKİYE TURİZM VE TANITMA MECLİSİ (TTTM)
Türkiye Turizm ve Tanıtma Meclisi, özel ve kamu sektörleri öncülüğünde, sektörünün 15’e yakın turizm konusunu kapsayan ana turizm örgütlenmesi olarak tasarlanmaktadır.
Sektörün altyapı ve çevre yatırımlarında, ayrıca tanıtımda rol alan bütün aktörlerin birleşerek yeni hedefleri gerçekleştirmek için oluşturulacak strateji ve yeni araçları merkezi bir yapıda yönetmeye ihtiyaç olduğu, kamu ve özel sektör mensuplarınca benimsenmektedir. Bunun için Kanunla veya Bakanlar Kurulu’nca çıkarılacak bir yönetmelikle “Türkiye Turizm ve Tanıtma Meclisi” kurulması önerilmektedir.
- TTTM BENZERİ ÇALIŞMALAR VE ELEŞTİRİLER
Kültür ve Turizm Bakanlığınca hazırlanan “Türkiye Kongre Turizmi Örgütlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı” ve TÜROFED tarafından hazırlanan “Konaklama Tesisleri ve Türkiye Otelciler Meclisi Kanun Tasarısı” mevcuttur.
Dünya ile yarışan sektörümüzün henüz çatı örgütü kurulmadan sadece Kongre segmentinde ayrı örgüt kurulmasıyla sağlanacak toplam fayda tereddütle karşılanmıştır. Her iki öneri ışığında görüşler aşağıda belirtilmiştir.
Sadece “KONGRE Turizmi Örgütlenmesi” 15’e yakın turizm konusu içinde bir alt başlıktır. Önce Kamu+Özel sektör ana turizm örgütlenmesi değerlendirilmelidir. Turizm tanıtım örgütlenmesi için Anonim Şirket önerilmesi isabetli değildir. Anonim Şirket ticari bir müessesedir, vergiye tabidir ve hedefi “kar” etmektir. Kar etmezse iflas etmesi gerekir. Bütçesi yerel veya genel akarlardan oluşacak kamusal hizmet organizasyonları “Vakıf”, “Dernek”, “Birlik” veya “Meclis” adıyla kurulabilir. “Türkiye İhracatçılar Meclisi” (TİM) iyi bir örnektir. Dış Ticaret Hacminin 6 yılda 80 Milyar $’dan, 330 Milyar $’a yükselmesinde önemli payı vardır. Turizm sektörü örgütlenmesinde iyi model olabilir. Konu hakkında Dış Ticaret Müsteşarlığı ile bilgi paylaşımı yapılmasında fayda görülmektedir.
- TTTM YAPISI
Çatı örgütün Bölge Birlikleri kurulmasında, 26 Kalkınma Ajansı havzası esas alınır,, her havzada baskın turizm çeşitleri adıyla birlik kurulur. (İstanbul Maden İhracatçıları Birliği, Mersin Narenciye İhracatçıları Birliği, Antalya Yaş Sebze-Meyve İhracatçıları Birliği Uludağ Tekstil İhracatçıları Birliği vb. gibi) Yönetim Kurulu “Türkiye Turizm Tanıtma Meclisi”nin içinden seçilmeli. Bölgelerde Yürütme Kurulları “Kalkınma Ajansları”yla bağlantılı olur.
Türkiye Turizm ve Tanıtma Meclisi’nin Türkiye İhracatçılar Meclisi’ne (TİM) benzeyen, bir yapıda olmasının uygun olacağı kabul edilmektedir. Bölgelerde Kalkınma Ajansları Havzaları esas alınarak en az ilçe düzeyinde kurulacak Turizm Tanıtma Birlikleri, yörede bulunan Konaklama Tesisleri, Turizm Belgeli lokantalar, Eğlence Merkezleri, Acenteler, Ulaşım, Kongre-Fuar, Spor, Sağlık, Eko, Kış, Kaplıca vb. tüm Turizm İşletmelerinin üyeliğiyle oluşur.
Kalkınma Ajanslarına geniş deneyimli “Turizm Uzmanı” alınır.
Bölge Turizm Tanıtma Birlikleri “Türkiye Turizm ve Tanıtma Meclisi”ne üye sayılarına göre seçilecek temsilcileri gönderir.
- TTTM ÜYE YAPISI
- Bölge Birliklerinden gelen temsilciler,
- Kültür ve Turizm Bakanlığı (TTTM bütçesine Bakanlık katkı yaptığından),
- Kalkınma Ajansı Başkanı Valiler (Özel İdareler TTTM Bütçesine katılım ve çevre yatırımları yaptığından),
- Türkiye Belediyeler Birliği tarafından önerilen 10 Belediye Başkanı (Belediyeler TTTM Bütçesine katılım ve çevre yatırımları yaptığından),
- TOBB tarafından önerilen 5 Ticaret ve Sanayi Odası Başkanından oluşur. (Ticaret ve Sanayi Odaları TTTM Bütçesine katkı yaptığından)
- TTTM YÖNETİM YAPISI VE TEŞKİLAT MERKEZİ
5.1. Türkiye Turizm ve Tanıtma Meclisi merkezi Ankara olur.
5.2. Üyeleri içinden 11 kişilik Yönetim Kurulu seçilir. Seçilen yönetim kurulunun görev süresi 2/3 yıldır. Yönetim Kurulu yetki ve sorumlulukları Türkiye İhracatçılar Meclisi örneğinden alınır.
5.3 TTT Meclisi KİTLE Turizmi-KÜLTÜR-ŞEHİR TURİZMİ-KONGRE FUAR Turizmi ana başlıklarıyla Turizm Sektörü Stratejilerini oluşturur ve yönetimini sağlar.
5.4. Turizm Sektörünü ilgilendiren tüm istatistikleri oluşturur. Sonuçlarını takip eder, Türkiye Turizm İstatistik masası oluşturur. Bu amaçla TÜİK’le işbirliği yapar.
5.5. Kalkınma Ajansı havzaları esas alınarak 26 Turizm ve Tanıtma Birliği kurulur.
- TTTM BÜTÇESİ VE GELİR KAYNAKLARI
- Turizm Tanıtım Birliklerinin bulunduğu bölgelerin İl Özel İdareleri, Büyükşehir, İl ve İlçe Belediyeleri, Ticaret ve Sanayi Odalarının yıllık bütçelerinden % 0,5 oranında ayıracakları paylar,
- TYD, TURSAB, TUROFED, TUREB’in bütçe büyüklüklerine göre yıllık yapacakları katkılar,
- Tanıtma fonunun yıllık katkıları,
- Devlet Bütçesinden her yıl bu amaçla konacak ödenek,
- Oteller, Eğlence Merkezleri, Kongre+Fuar Merkezleri, Medikal tesisler, Spor, Kaplıca, Telesiyej, Teleferik tesisleri, Lokanta Turizm taşımacılık vb. turizm işletmelerinin yıllık cirolarından üye oldukları bölge birliklerine yapacakları % 0,1 veya % 0,2 paylar,
- Şans oyunlarından ayrılan paylar gibi belirli turizm vergileri ve harçlar,
- Destinasyon tanıtım faaliyetlerine reklâm alma,
- Yurt içi ve Yurt dışından sağlanacak yardım, bağış, sponsorluk gelirleri ve sübvansiyonlar,
- Kendi mallarından elde edilen gelirler,
Yukarıdaki gelirlerden sağlanan nemalardan oluşabilir.
- TTTM DENETİMİ
7.1. Türkiye Turizm ve Tanıtma Meclisi, her yıl Bakanlık Temsilcisi, Hazine Temsilcisi ve Özel Sektör Temsilcisinden oluşan 5 kişilik denetim birimi tarafından denetlenir.
7.2. Aylık gelir-gider ayrıntılı hesap özeti T.T. Meclis Web sitesinde yayınlanır.
- TTTM VE TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ İLİŞKİSİ
Türkiye Turizm Stratejisi, 3 ana turizm grubu üzerine sürdürülür.
- KİTLE (KIYI) TURİZMİ; Akdeniz ve Ege Kıyılarımızda, Adana’dan İzmir’e kadar deniz kıyısında bulunan ilçelerimizde (49 İlçe) Deniz, Kum, Güneş, Festival, Ören Yerleri, Alışveriş, Medikal, 3. Yaş Turizmi vb.
- KÜLTÜR (ŞEHİR) TURİZMİ; 300 İlçemizde Kent, Müze, 3.Yaş, Eğitim, Medikal, Kruvazör, Yat, Spor, Tarih, Sanat, İnanç, Eko, Kış, Kaplıca, Festival, Gastronomi, Alışveriş turizmi vb.
- KONGRE FUAR TURİZMİ; Potansiyele ve Altyapıya sahip 15 ilçemizde Kongreler, Fuarlar, Festivaller, Alışveriş turizmi vb.
- TÜRKİYE KİTLE (KIYI) TURİZMİ YAPILANMASI
Antalya Havzasında kurulacak Turizm Tanıtma Birliği, Türkiye’nin Kitle (Kıyı) Turizmi tanıtımlarını koordine eder. Adana’dan-İzmir’e kadar Akdeniz-Ege kıyı ilçelerinden (49 İlçe) başlayıp aynı yerde 10 günden fazla konaklama yapılan Turizm çeşitlerinin tanıtım ve koordinasyonunu sağlar.
Hedeflere ulaşabilmek için;
- Tanıtım stratejileri Türkiye Turizm ve Tanıtma Meclisi tarafından hazırlanır. Uygulamaları takip edilir.
- Yurtdışından izlenen TRT ve diğer TV kanalları tanıtıma dönük özel yayın programları hazırlanır.
- Ankara’da TTTM Koordinasyon ve İşletmesi, TTTM ve TİM bütçe katkılarıyla 10 dilde yayın yapacak İnternet Turizm TV kurulur. TV tüm hedef ülkelerin 15 yaş üstü internet kullanıcılarına yoğun çalışmalarla tanıtılır.
- 10 Anadolu şehrine (Ankara-İzmir-Antalya-Konya-Trabzon-Gaziantep-Afyon-Diyarbakır-Van-Tarsus) 9 yılda yurtdışında 40 merkezden direkt uçak seferi konulur. İlk 3 yılda 4 şehre 20 merkezden, ikinci 3 yılda 3 şehre 10 merkezden, üçüncü 3 yılda 3 şehre 10 merkezden
- Turizm endüstrimizin konaklama halkası yüksek standartta erişmiş bulunuyor. Ancak tur operatörlüğü, taşımacılık zincirleri, alternatif turizm organizasyonları yasal ve kamusal destek alamadığından endüstrinin zayıf ve kırılgan halkaları olarak risk oluşturmakta.
- Sürdürülebilir Kitle Turizmi açısından Turizm endüstrisinin konaklama dışındaki zayıf halkalarını güçlendirmek amaçlı (Tur operatörleri-Acente-Turizm organizasyonları (Sağlık-Safari-Rafting-Su Sporları-Köy Turları-Golf-Kayak-Doğa-Spor-Alışveriş vb) Kara-Deniz-Havayolu turizm taşımacılığı kuruluşları-Turizm Yayınları danışman Kuruluşlar vb.) Turizm Çalışma Günlerinin yapılması sağlanır. Sektörün konaklama dışı tüm tarafları ile Kamu Yönetiminin ilgili birimleri 3 gün Antalya’da biraraya gelerek “Turizm Workshop” ile çok yönlü durum analizleri gerçekleştirir. (ITB, WTM Benzeri)
- TÜRKİYE KÜLTÜR (ŞEHİR) TURİZMİ YAPILANMASI
Ankara’da kurulacak Turizm Tanıtma Birliği Türkiye’nin Kültür (Şehir) Turizmi Tanıtımlarını koordine ve turizm dalları alt tanıtma birliklerine rehberlik eder. Kültür ilçelerinden başlayıp, Turizmde gelişme potansiyeli olan 300 ilçe 9 yıl içinde turistik değerlerini tanıtıma sunar. 300 adet (Safranbolu, Devrek, Beypazarı benzeri) turistik ilçe oluşması Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Türkiye Turizm ve Tanıtma Meclisi destek programına alınır.
Kültür ve Turizm Altyapısı hazır ilçeler öncelikli olarak;
- İlk 3 yıl içinde 100 ilçe,
- İkinci 3 yıl içinde 100 ilçe,
- Üçüncü 3 yıl içinde 100 ilçede,
İlçelerin turistik merkezi sınırları kaymakamlık, Bölge Turizm Tanıtma Birliği ve Valilik tarafından belirlenerek Kültür ve Turizm Bakanlığınca onaylanır. İlan edilen ilçe Turistik Merkezinde ilçe meydanı, kaldırımlar ve bina cephelerinde iyileştirmeler yapılır. Bayındırlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, İl Özel İdare Bütçelerinden İlçe Merkezleri için ayrılan ödenekler “İlçe Turistik Merkezi” projesine uygun olarak harcanır.
- Her Kalkınma Ajansı Havzasında baskın olan Turizm dalında Turizm Tanıtma Birliği kurulur. Bölge Turizm Tanıtım Birliklerinin Kaymakamlıklarla müşterek çalışması sağlanır. Her Kaymakamlık İlçe Turizm Tanıtma çalışma birimi olarak kabul edilir.
- Her İlçenin en meşhur Yemeği, Müziği, Otantik değerleri Kaymakamlıkça yazılı hale getirilerek yemek ve müziğin tanıtımı yapılır, bunların yazılmasında Kaymakamlıklar Turizm Rehberleri ile işbirliği yapar. Otantik değerler yeterli miktardaysa İlçe Turistik Merkezinde daimi ilçe sergisi/müzesi kurulur. İlçe yemeğini sunacak Lokanta’ya proje ve kredi desteği sağlanır.
- On dilde ilçe turistik tanıtım broşürü hazırlanır, ayrıca on dilde (İngilizce, Almanca, Rusça, Felemenkçe, İspanyolca, Arapça, Farsça, Hintçe, Japonca, Çince vb.) İlçe Web sitesi, ulaşım ve konaklama bilgileriyle hazırlanır. Yurtdışında temin edilecek mail adreslerine (100 milyon) 3 ayda bir webmail tanıtımı gönderilir. Web siteleri ve Webmail tanıtımları için her Turizm Tanıtım Birliği havzasında ”Web Merkezleri” kurulur.
- Milli Parklar, Tabiat Parkları, Doğal Hayatı Koruma Bölgeleri vb. Genel Müdürlüğün koruma, ziyaret kuralları ve turizm hizmet standartları ile sınırlarında bulunduğu Kaymakamlık ve bölge Turizm Tanıtma Birliğinin tanıtım çalışmaları içine alınır.
- Tüm Belediye belgeli oteller 5 yıl içinde Turizm Yönetmeliği standartlarına getirilir. Otel olmayan ilçelerde Turizm Belgeli 3 ve/veya 4 yıldızlı bir otel açılması desteklenir.
- Doğu ve Güney sınırlarımız dışındaki komşu nüfusun +/- 40 milyon olduğu, bu nüfusun ilk % 40‘nın (16 milyon) yüksek gelirli potansiyel oluşturduğu değerlendirilmektedir. Özellikle Kars-Hatay arasında 15 sınır kapısına en yakın 22 ilçemizde hem yurtiçine hem sınır ötesi nüfusa hitap edecek eğitim turizmi için Kolej (İlköğretim, Lise), Medikal Turizm için Özel Hastane, Alışveriş turizmi için Alışveriş Merkezleri (AVM) ve 4 yıldız kalitesinde konaklama tesisleri açılması desteklenerek sınırlarımıza +/- 150–200 Km. mesafede yaşayan nüfusun bu altyapıları kullanarak ülkemize (sınır ilçelerimize), eğitim, medikal, alışveriş turizmi potansiyeli geliştirilmesi sağlanır. (2012 Mayıs ayında çıkan vergi teşvik yasasıyla sadece yabancılara yurt içinde sağlık ve eğitim hizmeti veren kuruluşlara % 50 vergi indirimi sağlanmıştır.)
- Kalkınma Ajansı havzalarında bölge dışında yaşayan üstün başarılı hemşerilerden gönüllü oluşacak “Kalkınma Meclisi” üyelerinin kendi ilçesinin tanıtımında rol verilerek, kaymakamlıkla işbirliği halinde Turizm Tanıtma görevi alması sağlanır.
- 2015’ten itibaren yurtiçi kişi başı yıllık gelir 15.000 $’ın üzerine çıkacağından tüm ilçelerde hazırlanacak Turizm Altyapısının, iç turizmde önemli hareket getireceğini, bunun toplum kaynaşmasında olumlu rol oynayacağı ve iç turizm harcamalarını yükselteceği değerlendirilmektedir.
- Ankara’da her yıl illerimizin Şehir ve Kültür turizminin konu alındığı fuar ve Workshoplar yapılır.
8.3. TÜRKİYE KONGRE-FUAR TURİZMİ YAPILANMASI
İstanbul’da kurulacak Turizm Tanıtma Birliği Türkiye’nin Kongre-Fuar Turizmi Tanıtımlarını koordine eder.
- “Kongre” dalının “Fuar” ile birlikte çalışılması doğrudur. Tüm kongrelerde küçük veya büyük sergi/fuar olur. Tüm fuarlarda da seminer, panel, kongre olur. İki etkinlik birbirini beslemekte verimliliği yükseltmektedir. Türkiye de oteller dışında 15 civarında modern Fuar-Kongre merkezi, 150 civarında Fuar organizasyon firması vardır. Her yıl 450’ye yakın fuar gerçekleştirilmektedir. Bunlardan 91 adedi uluslararasıdır. “Uluslararası” unvanı kullanma hakkı almış olan fuarların Türkiye Turizm Meclisi kapsamında tanıtılması fuar turistini arttırır. Bakanlığın 2007 yılında hazırladığı 2023 Türkiye Turizm Stratejisi’nde öngörülen A grubu ve B grubu Kongre-Fuar illeri belirlenerek Fuar kongre merkezleri belgelendirilmelidir.
- Fuarcılık altyapılarında Almanya ve İngiltere modelleri, Organizasyon yapılanmasında ise Almanya, İngiltere, Dubai ve Singapur modelleri incelenir.
- Uluslararası Kongre-Fuar altyapıları gelişmiş iller İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya için ve Kongre-Fuar altyapıları gelişmekte olan Adana, Kayseri, Trabzon, Gaziantep, Kongre-Fuar merkezleri için alan standartları yayınlanır.
- Bu illerde mahalli idareler ve meslek örgütleri, ilgili Esnaf Odaları vb. kuruluşların yıllık Kongre-Fuar programlarından haberdar olmaları ve kenti yıl boyunca Kongre ve Fuar katılımcı ve ziyaretçilerine hazır tutmaları sağlanır.
- Uluslararası Kongre-Fuar merkezlerinin bulunduğu illerde, İstanbul Kongre-Fuar birliğine bağlı “Kongre-Fuar Tanıtım ve ziyaretçi birlikleri (Büroları)” kurulur.
- “Çiçek ve Çocuk” temalı Antalya WORLD EXPO 2016 çalışmaları B.I.E. ve AIPH nezdinde ve İzmir 2020 World Expo çalışmaları BIE nezdinde desteklenir.
- İzmir’de 2016 / 2020 / 2024 Yaz Olimpiyatları yapılması hazırlıkları yapılır.
- İzmir 2020 World Expo oylamasında2013 Şubat ayında başarılı olamazsa Ankara’da 2025 Evrensel World Expo düzenlenmesi hazırlıkları yapılır.
- Erzurum’da 2023 / 2026 Dünya Kış Olimpiyatları düzenlenmesi hazırlıkları yapılır
- İstanbul’da her yıl ilgili tarafları bir araya getiren KÜLTÜR VE KONGRE TURİZMİ Fuarı yapılır. (Frankfurt-Chicago-MICE benzeri)